Πανελλήνιες εξετάσεις: Πώς να στηρίξετε τον υποψήφιο μαθητή!

Η εισαγωγή σε ένα Εκπαιδευτικό Ίδρυμα για τους τελειόφοιτους μαθητές λυκείου είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την επαγγελματική, κοινωνική και προσωπική καταξίωση. Ο φόβος της ματαίωσης των προσωπικών στόχων του μαθητή, αλλά και των γονεϊκών προσδοκιών, μπορεί να κατακλείσει την οικογένεια.
Ας μάθουμε λοιπόν πώς μπορούμε να είμαστε δίπλα στον υποψήφιο μαθητή με τον αποτελεσματικότερο τρόπο.

Γνωρίζεις πώς λειτουργεί ο μηχανισμός του άγχους;

Το άγχος αποτελεί μια ενστικτώδη αντίδραση στον κίνδυνο και είναι ένας μηχανισμός άμυνας προστασίας του εαυτού που τον κινητοποιεί να απομακρυνθεί από αυτόν, είτε να παλέψει μαζί του. Το μέτριο άγχος δηλαδή, μπορεί να κινητοποιήσει τον μαθητή για μελέτη ή ακόμα και να τον πεισμώσει ως προς το στόχο του.
Αντιθέτως, το ανεξέλεγκτο άγχος μπορεί να δράσει ανασταλτικά στο αποδοτικό διάβασμα, διότι δημιουργεί δυσκολίες στη συγκέντρωση, στη μνήμη και στην προσοχή. Το διανοητικό μπλοκάρισμα, το λεγόμενο «black out», είναι ένα συχνό φαινόμενο ακόμα και σε πολύ καλά προετοιμασμένους μαθητές. Το οξύ άγχος ρίχνει την αυτοπεποίθηση και μπορεί να οδηγήσει το παιδί στο να τα παρατήσει, με άλλα λόγια μιλάμε για τον κίνδυνο της «αυτοεκπληρούμενης προφητείας».

Πώς μπορεί να εκφραστεί το άγχος πανελληνίων;

«Φοβάμαι ότι θα αποτύχω, αποκλείεται να τα καταφέρω. Ξέρω ότι είμαι ένας αποτυχημένος. Αν αποτύχω, θα αποτύχω και στα μάτια των άλλων. Θα απογοητεύσω τους καθηγητές μου και τους γονείς μου». Αυτές μπορεί να είναι κάποιες φράσεις που μπορεί να λέει ή να σκέφτεται ένας υποψήφιος.
Κατανοούμε λοιπόν ότι το άγχος έχει να κάνει με αρνητικές σκέψεις και φόβους. Επομένως, σε πρώτη φάση χρειάζεται το παιδί να σκεφθεί τι είναι εκείνο που το αγχώνει περισσότερο. Αν το ρωτήσουμε, θα μας πει πάρα πολλά αρνητικά σενάρια. Χρειάζεται αυτοί οι φόβοι να ακουστούν και να απαντηθούν! Ο αρκετά υποστηρικτικός γονιός και ο εκπαιδευτικός είναι ψυχικά διαθέσιμος στο να αντέξει και να εμπεριέξει τις ανησυχίες του παιδιού.
Προσοχή όμως, γιατί οι φόβοι δεν έχουν πάντα φωνή. Τη θέση της λεκτικοποίησης των αρνητικών σκέψεων μπορεί να πάρει η σωματοποίηση αυτών. Συνήθη σωματικά συμπτώματα του άγχους αυτή την περίοδο είναι οι δυσκολίες στον ύπνο, οι αλλαγές στην όρεξη, οι ταχυκαρδίες, οι πονοκέφαλοι, τα γαστρεντερικά προβλήματα ή ακόμα και οι κρίσεις πανικού.

Πώς να βοηθήσουν οι γονείς τα παιδιά να περιορίσουν το άγχος πανελληνίων;

Αφότου κατανοηθούν οι φόβοι, το μήνυμα που πρέπει να μεταδώσουν οι γονείς στα παιδιά για να μετριάσουν το άγχος τους, είναι ότι δεν εξαρτάται η προσωπική τους αξία από την επιτυχία τους στις εξετάσεις, αλλά ότι θα έχουν επιτύχει έναν στόχο.
Οι γονείς παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο σε αυτή τη διαδικασία. Είναι επικίνδυνο να θεωρούν ότι η επιτυχία στις εξετάσεις αυτές είναι το παν και ότι αν δεν περάσουν τα παιδιά τους θα είναι καταστροφικό. Συχνά προβάλλουν τις δικές τους επιθυμίες, ή όνειρα, περιμένοντας τα παιδιά τους να έχουν μία τέτοια επιτυχία. Πολλές φορές ακόμη κι αν δεν το εκφράζουν με το λόγο, το κάνουν με έμμεσο τρόπο, μη λεκτικά.

Είναι σύνηθες να ακούς γονείς να χρησιμοποιούν φράσεις όπως «πάμε να δώσουμε εξετάσεις», «φέτος θα δώσουμε πανελλήνιες εξετάσεις», «εμείς τώρα διαβάζουμε» και είναι σα να ταυτίζονται με το παιδί, σα να είναι ένα. Αυτό μπορεί να προκαλέσει πρόσθετο άγχος.
Λαμβάνουν οι γονείς υπόψη τους τις πραγματικές δυνατότητες του παιδιού; Ή στην προσπάθεια τους να καλύψουν δικές τους φιλοδοξίες, πιέζουν, ενοχοποιούν, φτάνουν στα άκρα τις απαιτήσεις τους, «εκβιάζουν» μια επιτυχία στις πανελλήνιες εξετάσεις;

Απαραίτητο για το μαθητή που προετοιμάζεται είναι ένα κλίμα ηρεμίας στο ζωτικό του χώρο, στο χώρο που μελετά αλλά και που ξεκουράζεται. Η οργάνωση του χρόνου και του προγράμματος μελέτης είναι εξατομικευμένη, οπότε είναι καλό να ακολουθούμε τους προσωπικούς χρόνους του παιδιού και όχι ό,τι νομίζουμε εμείς επαρκές.

Ο σεβασμός, η ψύχραιμη υποστήριξη και η έκφραση της αγάπης ανεξαρτήτως αποτελέσματος μπορούν να είναι αρκετά στο να συμβάλουν στην αύξηση της αυτοπεποίθησης του παιδιού. Οι συγκρίσεις με τα αδέλφια, γνωστούς, φίλους ή και με τα προσωπικά μας κατορθώματα «εγώ στην ηλικία σου…», μπορούν να μπλοκάρουν τον μαθητή.
Είναι επικίνδυνο να μπαίνουν οι πανελλήνιες εξετάσεις στο κέντρο της οικογενειακής ζωής διότι αυτό αυξάνει το άγχος όλων. Οι γονείς πρέπει να επιδιώκουν να έχουν παράλληλα τη δική τους προσωπική ζωή, για να καταφέρνουν να απομπλέκονται από τα παιδιά τους με μεγαλύτερη ευκολία.

Ο γονιός και ο μαθητής μπορούν να αναπτύξουν παράλληλα κι ένα δεύτερο πλάνο. Είναι βοηθητικό για το μαθητή να γνωρίζει τι άλλες επιλογές έχει, για παράδειγμα ότι μπορεί να δώσει κι άλλες εξετάσεις ή να σπουδάσει στο εξωτερικό ή ότι μπορεί να σπουδάσει σε ένα ιδιωτικό εκπαιδευτικό ίδρυμα.

Σε περίπτωση που το άγχος για τις πανελλήνιες εξετάσεις φέρνει το παιδί ή την οικογένεια σε μία κατάσταση που δεν μπορεί να λειτουργήσει, τότε καλό είναι να μη διστάσει η οικογένεια να απευθυνθεί σε κάποιον ειδικό ψυχικής υγείας, προκειμένου να το διαχειριστούν με μεγαλύτερη ευκολία τόσο οι γονείς, όσο και ο υποψήφιος μαθητής.