Συγγενείς καρδιοπάθειες, μπορούν να διαγνωσθούν έγκαιρα;

Οι συγγενείς καρδιοπάθειες αποτελούν τη συχνότερη μορφή καρδιοπάθειας (90%) στη νεογνική και βρεφική ηλικία, αφού σε κάθε 100 γεννήσεις το 1 νεογνό θα διαγνωσθεί με κάποια συγγενή καρδιοπάθεια.

Μπορούν οι καρδιακές παθήσεις να διαγνωσθούν προγεννητικά;

Αν όχι όλες, τουλάχιστον οι περισσότερες και οι πιο σοβαρές καρδιακές παθήσεις μπορούν να προβλεφθούν και να διαγνωστούν προγεννητικά.
Τον πρώτο λόγο έχει ο γυναικολόγος με τον γενικό υπέρηχο της εγκύου και με βάση ορισμένα στοιχεία τα οποία έχει στη διάθεσή του. Εάν προκύψει κάποια υποψία για συγγενή καρδιοπάθεια, ο γυναικολόγος παραπέμπει την έγκυο για πιο εξειδικευμένη εξέταση, για το υπερηχογράφημα καρδιάς εμβρύου, που γίνεται συνήθως από εξειδικευμένους παιδοκαρδιολόγους. Η αρχική ανίχνευση παιδιών με συγγενή καρδιοπάθεια θα γίνει από τον παιδίατρο και η διάγνωση από τον παιδοκαρδιολόγο πού τελικά αξιολογεί ένα παιδί με καρδιακό φύσημα (90% περίπου παραπέμπονται με παρουσία καρδιακού φυσήματος), με κυάνωση ή με σημεία και συμπτώματα καρδιακής ανεπάρκειας.

Πρόληψη

Ιδιαίτερα σημαντικό είναι όταν υπάρχουν στο ιστορικό του νέου λιποθυμικά επεισόδια στο παρελθόν. Επίσης όταν στο ιστορικό της οικογένειας υπάρχουν και άλλα άτομα με καρδιακή νόσο από νεαρή ηλικία, όταν υπάρχει ιστορικό αιφνιδίου θανάτου νεαρών μελών της οικογένειας ή όταν το άτομο που λιποθυμά έχει γνωστό καρδιακό φύσημα.
Συμπτώματα που χρήζουν διερεύνησης είναι τα : Αίσθημα αδυναμίας, κόπωση, αίσθημα παλμών, χαμηλή αρτηριακή πίεση και ζάλη, συγκοπή και στις μικρότερες ηλικιακές ομάδες αδυναμία, ταχύπνοια ή δυσχέρεια στην σίτιση.

Εξετάσεις για την διαγνωστική προσέγγιση παιδιών με συμπτώματα:

Ηλεκτροκαρδιογράφημα: Απλά ηλεκτρόδια τοποθετούνται στο σώμα του παιδιού και καταγράφεται η ηλεκτρική δραστηριότητα της καρδιάς κατά την συγκεκριμένη στιγμή.
Δοκιμασία κόπωσης: Απλά ηλεκτρόδια τοποθετούνται στο σώμα του παιδιού και το παιδί περπατάει σε κυλιόμενο τάπητα (διάδρομο γυμναστικής) ενώ ταυτόχρονα καταγράφεται η ηλεκτρική δραστηριότητα της καρδιάς κατά την άσκηση.

HOLTER καταγραφής ρυθμού: Μια μικρή φορητή συσκευή συνδέεται μέσω ηλεκτροδίων με το σώμα του παιδιού για καταγραφή του καρδιακού ρυθμού που συνήθως διαρκεί 24 ή 48 ώρες. Κατά την διάρκεια της καταγραφής το παιδί κάνει τις καθημερινές του δραστηριότητες.

Ηλεκτροφυσιολογική μελέτη: Πρόκειται για επεμβατική διαγνωστική μέθοδο. Με παρακέντηση μεγάλων αγγείων, κυρίως στη ρίζα του μηρού, τοποθετούνται μικρά θηκάρια (σωληνάκια) μέσω των οποίων διέρχονται καθετήρες μικρού διαμετρήματος που φθάνουν μέχρι το εσωτερικό της καρδιάς. Εκεί γίνεται αναγνώριση των ηλεκτρικών σημάτων και μέσω βηματοδότησης πρόκληση αρρυθμιών που επιτρέπουν στον ιατρό να αναγνωρίσει την αιτία της αρρυθμίας και τις περισσότερες φορές να επέμβει για την θεραπεία της στον ίδιο χρόνο.

Δοκιμασία ανάκλισης: Η δοκιμασία αυτή γίνεται κυρίως όταν υπάρχουν πολλαπλά λιποθυμικά επεισόδια χωρίς σαφή αιτία. Ο μικρός ασθενής ξαπλώνει και κατόπιν εγείρεται σε ημιόρθια θέση ενώ ταυτόχρονα καταγράφεται η αρτηριακή πίεση και ο ρυθμός οπότε, σε περίπτωση λιποθυμίας που οφείλεται στην ορθοστάτηση ή πτώση της πίεσης ή συνυπάρχουσα βραδυκαρδία, ενισχύουν την διάγνωση καλοήθους λιποθυμίας.

Υπερηχοκαρδιογράφημα: Η υπερηχοκαρδιογραφία μπορεί να παρέχει λεπτομερή απεικόνιση της ανατομίας και της καρδιακής λειτουργικότητας και την ανάδειξη πιθανού αρρυθμιογόνου υποστρώματος.

Εμφυτεύσιμοι καταγραφείς ρυθμού: Οι συσκευές αυτές συνήθως χρησιμοποιούνται στην περίπτωση που δεν υπάρχει σαφής διάγνωση και υπάρχει μεγάλη πιθανότητα αρρυθμίας υψηλού κινδύνου. Οι συσκευές αυτές εμφυτεύονται υποδορίως και χρησιμοποιούνται για μακροχρόνια καταγραφή (διάρκεια ετών).

Μαγνητική τομογραφία καρδιάς: Μπορεί να παρέχει συνοδά λεπτομερή απεικόνιση της ανατομίας, της καρδιακής λειτουργικότητας και την ανάδειξη πιθανού αρρυθμιογόνου υποστρώματος, μετά την έγχυση σκιαγραφικού υλικού.

Πότε πρέπει να γίνεται έλεγχος στα παιδιά;

H Αμερικανική Καρδιολογική Εταιρεία και η Ευρωπαϊκή Καρδιολογική Εταιρεία έχουν εκδώσει οδηγίες για τον λεγόμενο προαθλητικό έλεγχο, τον οποίο και οι δύο εταιρείες συνιστούν να γίνεται μετά την ηλικία των 12 ετών, άρα δηλαδή στην ΣΤ’ Δημοτικού – Α’ Γυμνασίου, όταν αρχίζουν τα παιδιά να αθλούνται πιο συστηματικά και πιο έντονα και κάθε χρόνο για όσο καιρό αθλούνται. Άλλωστε, έχουμε δει και από την εμπειρία μας, ότι μετά τις ηλικίες αυτές εμφανίζεται ο αιφνίδιος θάνατος. Τα περισσότερα επεισόδια συμβαίνουν γύρω στην ηλικία των 16-17 ετών και επίσης οι περισσότερες από τις παθήσεις αυτές μπορεί να υπάρχουν, αλλά δεν είναι εύκολο να διαγνωστούν στις μικρές ηλικίες. Συνήθως, η διάγνωση αρχίζει και γίνεται εφικτή μετά την ηλικία των 12 ετών, άρα και οι δύο εταιρείες έχουν θέσει σαν ορόσημο αυτή την ηλικία ώστε να γίνεται ένας πιο ενδελεχής έλεγχος.
Όσον αφορά τις μικρότερες ηλικίες, εκεί παίζει καθοριστικό ρόλο ο παιδίατρος, ο οποίος θα αξιολογήσει τα συμπτώματα, το ιστορικό του παιδιού-τόσο το ατομικό όσο και το κληρονομικό-και με την παραμικρή υποψία θα παραπέμψει το παιδί για καρδιολογική εξέταση.

Οι πιο συχνές μυοκαρδιοπάθειες/συγγενείς καρδιοπάθειες:

1. Υπερτροφική μυοκαρδιοπάθεια (36%),
2. Υπερτροφία καρδιάς (10%),
3. Διατατική μυοκαρδιοπάθεια,
4. Ανωμαλίες των στεφανιαίων αρτηριών
5. Ανεύρυσμα αορτής
6. Στένωση αορτικής βαλβίδας
7. Αρρυθμιογόνος δυσπλασία της δεξιάς κοιλίας

Θεραπεία αρρυθμιών.
Οι περισσότερες αρρυθμίες δεν χρειάζονται θεραπεία. Όταν υπάρχει ανάγκη για αντιμετώπιση, αυτή μπορεί να ποικίλει από απλή ή σύνθετη φαρμακευτική αγωγή, καρδιακές επεμβάσεις του τύπου καυτηριασμού κάποιου ανώμαλου ηλεκτρικού δεματίου, εμφύτευση συσκευών (βηματοδότες / απινιδωτές) ή σπάνια ακόμα και χειρουργείο καρδιάς.
Τα τελευταία χρόνια, με την εξέλιξη της τεχνολογίας στην διάγνωση και την θεραπεία, οι επεμβατικές τεχνικές έχουν βελτιωθεί εντυπωσιακά με αποτέλεσμα να θεραπεύονται σύμπλοκα αρρυθμιολογικά προβλήματα που παλαιότερα θεωρούνταν ανεπίλυτα.

Ο ειδικός Παιδοαρρυθμιολόγος θα βοηθήσει στην διάγνωση και την θεραπεία και κυρίως θα παράσχει τις πληροφορίες που χρειάζεται ο ασθενής και γονέας για το πρόβλημα, την θεραπεία και τις επιτρεπόμενες δραστηριότητες, χωρίς να παραβλέπει την ιδιαιτερότητα και την ιδιοσυγκρασία του εκάστοτε ασθενούς, λαμβάνοντας υπόψη την ψυχολογική διάσταση του θέματος και τον αντίκτυπο αυτής στον παιδιατρικό ασθενή και το οικογενειακό του περιβάλλον.

Στην εποχή μας που υπάρχουν όλα τα απαραίτητα μέσα και οι ειδικοί, είναι ανάγκη να γίνεται ένας προληπτικός έλεγχος σε όλα τα παιδιά και τους εφήβους, ιδιαίτερα αυτούς που ασχολούνται συστηματικά με τον αθλητισμό. Με τον προσεκτικό έλεγχο μπορούν να αποφευχθούν πολύ δυσάρεστα συμβάντα, ενώ θα συσταθεί η τήρηση κανόνων υγιεινής και διατροφής που θα βοηθήσουν σε μια καλύτερη ζωή.