Αφιέρωμα στην Εμμηνόπαυση!

Η Εμμηνόπαυση είναι μια φυσιολογική κατάσταση στη ζωή της κάθε γυναίκας. Σηματοδοτείται από την οριστική παύση της εμμήνου ρύσεως (δηλαδή το σταμάτημα της «περιόδου») που εμφανίζεται περίπου στην ηλικία μεταξύ των 48 με 52 ετών. Αυτό που ουσιαστικά συμβαίνει είναι ότι οι ωοθήκες «αδειάζουν» και δεν παράγουν πλέον ωάρια, σταματούν να παράγουν τις γυναικείες ορμόνες, τα οιστρογόνα και την προγεστερόνη, με αποτέλεσμα να σταματάει και η περίοδος. Αρκετές φορές όμως μπορεί να υπάρχει μεγάλη απόκλιση και η εμμηνόπαυση να ξεκινήσει αρκετά χρόνια νωρίτερα ή αργότερα από τον συνηθισμένο μέσο όρο! Σε κάποιες γυναίκες συμβαίνει πριν τα 40 έτη και τότε μιλάμε για πρόωρη ωοθηκική ανεπάρκεια. Οι πιο σοβαρές επιπτώσεις της εμμηνόπαυσης είναι η οστεοπόρωση και τα προβλήματα στην καρδιά και τα αγγεία, που προκαλούνται κυρίως από την έλλειψη των οιστρογόνων.

Οι κυριότεροι λόγοι που μπορούν να επηρεάσουν την ηλικία εμφάνισης της εμμηνόπαυσης είναι:

• κάποιες γενετικές παθήσεις
• το στρες
• κάπνισμα
• κληρονομικότητα
• αριθμός κυήσεων
• χειρουργικές γυναικολογικές επεμβάσεις
• άλλες παθήσεις

Εμμηνόπαυση μπορεί να προκληθεί και από ιατρικούς λόγους, όπως η αφαίρεση της μήτρας ή/και των ωοθηκών, λόγω κάποιας γυναικολογικής πάθησης. Άλλη ιατρική αιτία είναι τα χημειοθεραπευτικά φάρμακα, που μπορεί να επηρεάσουν τις ωοθήκες.

Περίπου τρία με πέντε χρόνια, προτού η γυναίκα μπει σε εμμηνόπαυση, ξεκινούν κάποια συμπτώματα. Αυτό το χρονικό διάστημα ονομάζεται περιεμμηνόπαυση ή αλλιώς, κλιμακτήριος. Σε αυτή τη φάση, αρχίζουν οι αλλαγές στις γυναικείες ορμόνες, με αποτέλεσμα να υπάρχουν διαταραχές του κύκλου και της περιόδου.

Το επόμενο στάδιο είναι όταν, για τουλάχιστον ένα έτος, δεν έχει εμφανιστεί καθόλου περίοδος και επομένως «μπαίνει η διάγνωση» της εμμηνόπαυσης. Η γυναίκα μπορεί να υποβληθεί και σε εξετάσεις, όπως το κολπικό υπερηχογράφημα και ο εργαστηριακός ορμονικός έλεγχος, που αναμένεται να έχουν ανάλογη εικόνα και έτσι να επιβεβαιωθεί η εμμηνόπαυση.

Αξίζει να αναφέρουμε ότι δεν παρουσιάζουν όλες οι γυναίκες τα ίδια συμπτώματα, ούτε με την ίδια συχνότητα και την ίδια ένταση, καθώς πολλές μπορεί να μην εμφανίζουν κανένα απολύτως σύμπτωμα, κάποιες άλλες μόνο ήπια συμπτώματα ενώ κάποιες άλλες να έχουν έντονα συμπτώματα που υποβιβάζουν την ποιότητα ζωής.

Τα συχνότερα συμπτώματα είναι:
• οι εξάψεις
• οι νυχτερινές εφιδρώσεις
• οι μεταβολές στη διάθεση και στην ψυχολογία
• προβλήματα στη μνήμη
• συχνοί πονοκέφαλοι
• οι διαταραχές στον ύπνο
• το αίσθημα κόπωσης
• η επιβράδυνση του μεταβολισμού (επομένως και η αύξηση βάρους)
• η ξηρότητα του κόλπου
• η δυσπαρευνία, δηλαδή πόνος κατά την σεξουαλική επαφή
• οι ουρολοιμώξεις
• η κυστίτιδα
• λοιμώξεις των γεννητικών οργάνων, π.χ κολπίτιδες

Ακόμα, παρατηρείται συχνά η μείωση της σεξουαλικής επιθυμίας καθώς η γυναίκα δεν αισθάνεται πλέον «επιθυμητή» αλλά «χάνει και το ενδιαφέρον» της για τη σεξουαλικότητα.

Εάν η γυναίκα δεν εμφανίζει κανένα σύμπτωμα, τότε δεν χρειάζεται να προχωρήσει σε κάποιου είδους θεραπεία. Η κατάλληλη και τακτική παρακολούθηση από το γυναικολόγο της είναι αρκετή. Όταν όμως εμφανιστούν συμπτώματα τότε, μετά από συζήτηση με τη γυναίκα, πρέπει και μπορούμε να τη βοηθήσουμε.

Η ορμονική θεραπεία με οιστρογόνα ή «υποκατάστατα οιστρογόνων» που μιμούνται τη δράση τους, βοηθά θεαματικά στην ανακούφιση των συμπτωμάτων της εμμηνόπαυσης. Σε κάποιες περιπτώσεις, η ορμονική θεραπεία μπορεί να προκαλέσει ανεπιθύμητες ενέργειες, από τους μαστούς, την καρδιά και τα αγγεία. Γι’ αυτό τα οιστρογόνα θα πρέπει να λαμβάνονται για μικρό χρονικό διάστημα και με τη μικρότερη δυνατή δοσολογία, πάντα υπό την παρακολούθηση του γυναικολόγου. Δυστυχώς, η αλόγιστη ή ανεξέλεγκτη χρήση έχει προκαλέσει δυσπιστία στις γυναίκες, που πολλές φορές νιώθουν ανασφάλεια και φόβο να τα χρησιμοποιήσουν. Εκτός από τη μορφή των χαπιών μπορεί να ληφθούν και με άλλη μορφή, π.χ διαδερμικών αυτοκόλλητων.

Άλλος τρόπος είναι η μεμονωμένη αντιμετώπιση κάποιων συμπτωμάτων, όπως η κολπική ξηρότητα, είτε με την κολπική χορήγηση οιστρογόνων (έχει το πλεονέκτημα πως δεν προκαλεί ανεπιθύμητες ενέργειες, καθώς τα οιστρογόνα μένουν μόνο στον κόλπο και δρουν τοπικά) ή με μη-φαρμακευτικά προϊόντα. Επίσης υπάρχουν και άλλες, μη-ορμονικές θεραπείες που βοηθούν σημαντικό αριθμό γυναικών, που διστάζουν να λάβουν οιστρογόνα.
Όσον αφορά το άλλο μεγάλο πρόβλημα της εμμηνόπαυσης, δηλαδή την οστεοπόρωση, η προσοχή δίνεται στη διατήρηση της οστικής μάζας και στην αποφυγή της οστικής απώλειας. Η θεραπεία αυτή περιλαμβάνει τακτική παρακολούθηση απ’ τον γυναικολόγο με συχνές εξετάσεις. Πέρα από την υγιεινή και ισορροπημένη διατροφή, που περιλαμβάνει τροφές πλούσιες σε ασβέστιο και βιταμίνη D, υπάρχουν και άλλες παράμετροι της καθημερινότητας που είναι πολύ σημαντικές και η γυναίκα πρέπει αν συμβουλεύεται το γυναικολόγο της. Στην περίπτωση οστεοπόρωσης μεγάλου βαθμού, μπορεί να χρειαστεί και η λήψη κατάλληλων φαρμάκων, που μειώνουν σημαντικά τις πιθανότητες για κατάγματα στα οστά.

Όταν η περίοδος σταματήσει να εμφανίζεται, δεν σημαίνει ότι «η ζωή των γυναικών τελειώνει». Η εμμηνόπαυση δεν είναι πάθηση. Είναι μια νέα «φάση» στη ζωή της γυναίκας, που μπορεί να απολαμβάνει της χαρές της ζωής με άνεση. Πολλές γυναίκες τονίζουν τις θετικές πλευρές της εμμηνόπαυσης, όπως η μείωση της αναιμίας από την απώλεια αίματος, η εξαφάνιση των πόνων της περιόδου, η άνεση να ζήσουν χωρίς να πρέπει να προγραμματίσουν διακοπές ή εκδηλώσεις με βάση την περίοδο, η ανεμελιά της ερωτικής επαφής χωρίς τον κίνδυνο ανεπιθύμητης εγκυμοσύνης και πολλά άλλα.

Με την εξέλιξη της επιστήμης, το προσδόκιμο ζωής έχει αυξηθεί κι έτσι όλο και περισσότερες γυναίκες συνυπάρχουν για πολλά χρόνια με την εμμηνόπαυση, με πολύ καλή ποιότητα ζωής. Το πιο βασικό απ’ όλα είναι να υπάρχει η κατάλληλη ενημέρωση και παρακολούθηση από κάποιον έμπειρο ιατρό, ο οποίος θα μπορεί να σταθεί δίπλα στην κάθε γυναίκα όποτε το χρειαστεί.