Η Άνοια στην Ελλάδα σήμερα

Τα άτομα που ζουν με άνοια σε παγκόσμια κλίμακα ανέρχονται στα 50 εκ. Λόγω της αύξησης του προσδόκιμου επιβίωσης ο αριθμός αυτός αναμένεται να υπερτριπλασιαστεί φτάνοντας τα 152 εκατομμύρια το 2050. Το ετήσιο κόστος της άνοιας είναι πάνω από ένα τρισεκατομμύριο δολάρια και θα διπλασιαστεί το 2030 με 1 στους 10 ασθενείς που διαγιγνώσκονται με άνοια να ανήκουν σε χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος. Παγκοσμίως, κάθε 3 δευτερόλεπτα καταγράφεται ένα καινούριο περιστατικό άνοιας. Στην Ελλάδα, περίπου 200.000 άνθρωποι πάσχουν σήμερα από άνοια και μελλοντικά αναμένεται να αυξηθούν δραματικά καθώς, σύμφωνα µε στατιστικά στοιχεία, ένας στους πέντε ανθρώπους πάνω από τα 80 θα νοσήσει από κάποια μορφής άνοιας. Το ετήσιο κόστος της άνοιας στην Ελλάδα υπολογίζεται σε 3 δις ευρώ σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη.
Τα γεγονότα αυτά καθιστούν την άνοια μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις της δημόσιας υγείας σήμερα και τα επόμενα χρόνια. Η νόσος Alzheimer (ΝA) είναι η πιο συχνή αιτία της άνοιας των ηλικιωμένων (ηλικίες 60-80) και αποτελεί μία μη αναστρέψιμη, προοδευτικά εξελισσόμενη, νευροεκφυλιστική νόσο που οδηγεί σε αναπηρία και μεγάλο κοινωνικό - οικονομικό φορτίο σε όλες τις χώρες του κόσμου
Λόγω του τεράστιου βάρους, ιατρικού-βιολογικού-ανθρωπιστικού αλλά και οικονομικού - κοινωνικού του προβλήματος της άνοιας, τα τελευταία χρόνια έχουν επενδυθεί τεράστιοι πόροι, ενέργεια και προσπάθεια από τις κοινωνίες και την ερευνητική κοινότητα σε μια προσπάθεια να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα. Έχουν συντελεστεί μεγάλοι πρόοδοι σε επίπεδο κατανόησης της νόσου, ανακάλυψης νέων παθολογικών αιτιών, βιοδεικτών και νέων μεθόδων ανίχνευσης τους, καθώς και σε επίπεδο γενετικών αιτιών αλλά και συμβολής του τρόπου ζωής στην διατήρηση των νοητικών ικανοτήτων. Σύμφωνα με τις πρόσφατες οδηγίες για την πρόληψη της άνοιας από την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας (WHO) οι άνθρωποι μπορούν να μειώσουν την προδιάθεση τους για άνοια με συστηματική φυσική άσκηση, διακοπή καπνίσματος, έλεγχο του σωματικού βάρους, υιοθέτηση υγιεινής διατροφής και έλεγχο των τροποποιήσιμων παραγόντων κινδύνου δηλαδή της υπέρτασης, του σακχάρου και της χοληστερίνης. Έτσι ο αριθμός των ασθενών με άνοια μπορεί να ελαττωθεί σε ποσοστό που φτάνει το 30%.

ΔΙΑΓΝΩΣΗ & ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Η αξιόπιστη και έγκαιρη διάγνωση αφήνει σημαντικά περιθώρια για άμεσες παρεμβάσεις, όπως είναι η εφαρμογή συντονισμένης φροντίδας, η καλύτερη αντιμετώπιση των συμπτωμάτων, η ελάττωση του κόστους, η συμμετοχή σε κλινικές μελέτες που τροποποιούν την πορεία της νόσου.
Δεν υπάρχει σήμερα καμία οριστική θεραπεία για τους περισσότερους τύπους άνοιας παρά μόνο κατάλληλη ιατρική παρακολούθηση με φαρμακευτική αγωγή που ελέγχει τα συμπτώματα ( αναστολείς χολινεστερασών, φάρμακα που κυκλοφορούν στη περισσότερες χώρες του κόσμου) και οδηγίες για τη σωστή και αποτελεσματική καθημερινή αντιμετώπισή της. Μπορούμε να ζούμε καλά και θετικά με την άνοια παρά τη λανθασμένη κοινωνικά αντίληψη για το αντίθετο.

Ο Σεπτέμβριος είναι ο Παγκόσμιος Μήνας Alzheimer και αποτελεί μια διεθνή εκστρατεία για την ευαισθητοποίηση και ενημέρωση σχετικά με την άνοια. Κάθε χρόνο, όλες οι ενώσεις Alzheimer παγκοσμίως ενώνονται και διοργανώνουν εκδηλώσεις και δραστηριότητες υποστήριξης και ενημέρωσης σχετικά με τη νόσο. Σκοπός είναι η ευαισθητοποίηση μέσω της ενημέρωσης σχετικά με την άνοια, η ικανότητα αναγνώρισης των προειδοποιητικών σημείων της άνοιας και η πρόληψη με απλά βήματα ώστε να μειωθεί ο κίνδυνος εμφάνισης της νόσου.
Η καθημερινότητα για κάποιον που πάσχει από άνοια και την οικογένειά του είναι εξαιρετικά δύσκολη. Με βάση διεθνή στοιχεία, ένας στους δύο πάσχοντες δεν νιώθει μέρος της κοινότητας στην οποία ζει, γεγονός που οφείλεται στα βιολογικά εμπόδια που βάζει η ίδια η ασθένεια σε συνδυασμό µε τα εμπόδια που βάζει η κοινωνία: µη προσβάσιμοι χώροι, έλλειψη ενημέρωσης υπαλλήλων ιδιωτικού και δημοσίου τομέα σχετικά µε τη νόσο και τη διαχείρισή της, απουσία κατάλληλων υποδομών για τη διευκόλυνση των συμπολιτών µας στην άσκηση των κοινωνικών τους δικαιωμάτων, κ.ά.

Tα άτομα με άνοια μπορούν και πρέπει να ζήσουν καλά σε κοινωνίες φιλικές προς την άνοια έχοντας πρόσβαση σε έγκαιρη διάγνωση, θεραπεία και παρακολούθηση και σε προσωποκεντρική, συντονισμένη, ποιοτική φροντίδα καθ’ όλη τη διάρκεια της νόσου. Σε μια κοινωνία φιλική προς την άνοια οι άνθρωποι με άνοια έχουν τη δυνατότητα συμμετοχής και ελέγχου της καθημερινότητάς τους, αντιμετωπίζονται με σεβασμό και προσφέρουν στους συνανθρώπους τους.

Οι οργανώσεις Alzheimer σε αρκετές πόλεις της Ελλάδος προσφέρουν ΔΩΡΕΑΝ υπηρεσίες: εκστρατείες πρόληψης για το κοινό, Ιατρεία Μνήμης, Κέντρα Ημερήσιας Φροντίδας για τα άτομα με άνοια, εκπαίδευση και ψυχουποστήριξη στους φροντιστές, υπηρεσίες φροντίδας στο σπίτι κ.α

Τα πρώτα βήματα προς την κατεύθυνση της υπεράσπισης των δικαιωμάτων των ατόμων με άνοια – όπως το δικαίωμα πρόσβασης σε έγκαιρη διάγνωση, θεραπεία και παρακολούθηση και το δικαίωμα σε προσωποκεντρική, συντονισμένη, ποιοτική φροντίδα - έχουν ήδη γίνει στην χώρα µας, µε την εκπόνηση και ψήφιση από την Βουλή του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για την Άνοια και την προώθηση της άνοιας ως προτεραιότητας στη Δηµόσια Υγεία. Ήδη 8 Κέντρα Ημέρας για άτομα με άνοια, 12 Ιατρεία Μνήμης και 2 μονάδες τελικού σταδίου βρίσκονται στο τελικό στάδιο υλοποίησης στο τρέχον ΕΣΠΑ και θα λειτουργήσουν άμεσα στις μεγάλες πόλεις της Ελλάδος.

Το επόμενο σημαντικό βήμα αφορά στην ευαισθητοποίηση και στη συμμετοχή της κοινωνίας στο σύνολό της, στην προσπάθεια δημιουργίας κοινοτήτων φιλικών προς την άνοια, που αποτελεί έναν από τους βασικούς στόχους της Εταιρείας Alzheimer Αθηνών.

<Νομοπαρασκευαστική Επιτροπή>
Το Νοέμβριο του 2018 το Υπουργείο Υγείας όρισε Νομοπαρασκευαστική Επιτροπή για την δημιουργία σχεδίου νόμου για την προστασία των δικαιωμάτων των ατόμων με άνοια και των φροντιστών τους. Σήμερα το Σχέδιο Νόμου έχει παραδοθεί στο Υπουργείο και αναμένεται να ψηφιστεί από το Κοινοβούλιο. Οι στόχοι του είναι να επισημανθούν τα δικαιώματα των ατόμων στον συγκεκριμένο τομέα της άνοιας, καθώς παραμένουν «αόρατοι» και ασαφείς στο γενικό νομοθετικό πλαίσιο της ψυχικής υγείας. Επίσης εξετάζει θέματα θεμελιωδών δικαιωμάτων των ατόμων με άνοια και των φροντιστών τους (προσωπική ελευθερία, δικαίωμα μετακίνησης, προστασία της ιδιωτικής ζωής κ.λπ.), συμπεριλαμβανομένων συγκεκριμένων θεμάτων, όπως η ασφάλεια οδήγησης, η διαθήκη εν ζωή και ζητήματα υποστήριξης των φροντιστών από επαρκείς κοινωνικούς θεσμούς.