Καρκίνος του Μαστού: Ενημέρωση & Πρόληψη

Ο καρκίνος του μαστού αποτελεί την συχνότερα εμφανιζόμενη μορφή καρκίνου παγκοσμίως και είναι η πρώτη σε αριθμό διαγνώσεων στον γυναικείο πληθυσμό. 27,5% των νέων περιπτώσεων καρκίνου στις γυναίκες είναι καρκίνος του μαστού, ενώ υπάρχει και μία πολύ μικρή πιθανότητα εμφάνισης της νόσου σε άνδρες (1/100).

Όλες οι γυναίκες αντιμετωπίζουν τον κίνδυνο εμφάνισης της νόσου, αλλά σε διαφορετικό βαθμό η κάθε μία.
Στην Ελλάδα, εκτιμάται ότι οι νέες περιπτώσεις καρκίνου του μαστού όλων των ηλικιών είναι 7.772 και οι θάνατοι ανέρχονται σε 2.333 (Globocan 2020).

Με βάση τα πρόσφατα επιστημονικά στοιχεία, τουλάχιστον το 40% όλων των περιπτώσεων καρκίνου θα μπορούσαν να προληφθούν με αποτελεσματικά μέτρα πρωτογενούς πρόληψης, όπως αλλαγές στον τρόπο ζωής, ενώ η έγκαιρη διάγνωση μπορεί να οδηγήσει σε καλύτερη ποιότητα ζωής και μεγάλη μείωση της θνησιμότητας.

Ο καρκίνος του μαστού είναι μια σύνθετη ασθένεια που προκύπτει από το συνδυασμό γενετικών και περιβαλλοντικών παραγόντων, η αναγνώριση των οποίων χαρακτηρίζουν μια γυναίκα ως χαμηλού, μέτριου ή υψηλού κινδύνου για την ανάπτυξη της νόσου.

Οι παράγοντες κινδύνου διαχωρίζονται σε αυτούς που δεν μπορούν να αλλάξουν και είναι κυρίως βιολογικοί και σε αυτούς που δυνητικά μπορούν να τροποποιηθούν και σχετίζονται με τον τρόπο ζωής.

Στην πρώτη κατηγορία ανήκουν:

1. Η ηλικία, περίπου 2 στους 3 καρκίνους μαστού εντοπίζονται σε γυναίκες 55 ετών και άνω
2. Η ύπαρξη γενετικών κληρονομικών μεταλλάξεων στα γονίδια BRCA1 και BRCA2, αλλά όχι μόνον
3. Το ιστορικό αναπαραγωγής, εμμηναρχή πριν από την ηλικία των 12 ετών και έναρξη εμμηνόπαυσης μετά την ηλικία των 55 ετών.
4. Οι πυκνοί μαστοί δημιουργούν επιπλέον δυσκολία ανίχνευσης των όγκων
5. Το ατομικό ιστορικό καρκίνου του μαστού ή ορισμένων μη καρκινικών παθήσεων του μαστού
6. Το οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του μαστού ή των ωοθηκών σε συγγενείς πρώτου βαθμού ή πολλαπλά μέλη της οικογένειας, από την πλευρά της μητέρας ή του πατέρα, που έχουν νοσήσει
7. Η διενέργεια ακτινοθεραπείας σε θώρακα, μαστούς ή πρόσωπο πριν από την ηλικία των 30 ετών

Στη δεύτερη κατηγορία κυριότεροι παράγοντες κινδύνου είναι:

1. Η έλλειψη σωματικής άσκησης
2. Η παχυσαρκία κυρίως μετά την εμμηνόπαυση
3. Η λήψη ορμονών όπως στην περίπτωση θεραπειών ορμονικής υποκατάστασης κατά την εμμηνόπαυση
4. Η λήψη αντισυλληπτικών χαπιών
5. Η λήψη αλκοόλ και το κάπνισμα
6. Η έκθεση σε χημικές ουσίες.

Όλες οι γυναίκες μέχρι την ηλικία των 25 ετών θα πρέπει να επισκεφτούν ειδικό γιατρό εξειδικευμένο στον μαστό, ο οποίος θα υπολογίσει σε ποια ομάδα κινδύνου υπάγονται (ομάδα χαμηλού κινδύνου, μεσαίου, υψηλού), για να σχεδιάσει ένα πλάνο παρακολούθησης ειδικά για την περίπτωσή τους, εξατομικευμένα, το οποίο κάθε γυναίκα θα πρέπει να ακολουθεί ευλαβικά.

Σύμφωνα με τις κατευθυντήριες οδηγίες οι συστάσεις κατά ηλικία είναι:
- 25 ετών πρώτη επίσκεψη σε εξειδικευμένο στον μαστό γιατρό
- 20 – 40 ετών κλινική εξέταση κάθε 2-3 χρόνια
- 35 – 40 πρώτη μαστογραφία λεγόμενη μαστογραφία αναφοράς
- 40 και άνω κλινική εξέταση & μαστογραφία κάθε χρόνο
- Υπερηχογράφημα και μαγνητική μαστογραφία γίνονται συμπληρωματικά πάντα μετά από οδηγίες του γιατρού

Επιπλέον, κάθε γυναίκα από 20 ετών και άνω μπορεί να κάνει αυτοεξέταση ώστε να γνωρίζει καλά το στήθος της και να μπορεί να αναγνωρίσει οποιαδήποτε αλλαγή. Οι οδηγίες αυτές αλλάζουν για τις γυναίκες που ανήκουν στην ομάδα υψηλού κινδύνου δηλαδή γυναίκες με γονιδιακές μεταλλάξεις (ΒRCA 1 και BRCA 2 κ.α.) και γυναίκες με πυκνούς μαστούς. Όλες οι ανωτέρω οδηγίες πρέπει να ξεκινούν 5 χρόνια νωρίτερα από την ηλικία που εμφάνισε καρκίνο μαστού συγγενής τους 1ου βαθμού με γονιδιακή μετάλλαξη.

Ο καρκίνος του μαστού σε αρχικά στάδια δεν έχει συμπτώματα και για το λόγο αυτό είναι αναγκαίο το πλάνο πρόληψης και η συνεπής παρακολούθησή του.

Τα συμπτώματα που μπορεί να παρουσιαστούν, με σειρά συχνότητας εμφάνισης είναι:
1. Ψηλαφητό ογκίδιο στον μαστό (πολλά ογκίδια είναι καλοήθη)
2. Διαταραχές στη θηλή (εισολκή)
3. Πόνος στον μαστό
4. Αλλαγές στο δέρμα του μαστού
5. Ψηλαφητό ογκίδιο στη μασχάλη
6. Έλκος στον μαστό
7. Πόνος στην πλάτη
8. Φλεγμονή στον μαστό
9. Οίδημα μαστού

Σε περίπτωση οποιουδήποτε από τα ανωτέρω συμπτώματα, η γυναίκα οφείλει να επισκεφτεί άμεσα το γιατρό της για περαιτέρω διερεύνηση. Τα ποσοστά επιβίωσης από τον καρκίνο του μαστού είναι πολύ υψηλά όταν ο καρκίνος εντοπιστεί έγκαιρα και υπάρχει πρόσβαση στην κατάλληλη θεραπεία, τη σωστή χρονική στιγμή.
Η πρόσβαση σε πλήρως εξοπλισμένα Κέντρα/Κλινικές Μαστού, στελεχωμένα από επιστημονική ομάδα όλων των αναγκαίων ειδικοτήτων με εξειδίκευση στον μαστό όπου παρέχεται ολοκληρωμένη περίθαλψη υψηλής ποιότητας και εξασφαλίζεται η συνέχεια της φροντίδας σε όλη την πορεία της νόσου συνδέεται με βελτιωμένη επιβίωση.

Ο Πανελλήνιος Σύλλογος Γυναικών με Καρκίνο Μαστού «Άλμα Ζωής» είναι Σύλλογος ασθενών που βασικοί του στόχοι είναι η υποστήριξη των γυναικών με καρκίνο μαστού και η ενημέρωση για τη σημασία της πρόληψης και έγκαιρης διάγνωσης. Έτσι κάθε γυναίκα που έχει βιώσει ή βιώνει την ασθένεια μπορεί να στηριχθεί πολλαπλά από το Σύλλογο όπως και κάθε γυναίκα να έχει την ενημέρωση που χρειάζεται.