Μα τι είναι αυτή η κακοκεφιά μετά τις διακοπές!

«Και μετά τις διακοπές, τί; Πίσω στην πραγματικότητα, πίσω στη δουλειά, πίσω στα γνωστά και καθημερινά;»

Το φθινόπωρο είναι συχνά μια εποχή όπου εμείς σαν επαγγελματίες της ψυχικής υγείας λαμβάνουμε μεγάλο όγκο νέων αιτημάτων από ανθρώπους για να ξεκινήσουν θεραπεία, και αυτό δεν είναι εντελώς περίεργο.
Η πραγματικότητα της επιστροφής στη δουλειά/σχολείο μπαίνει σε εφαρμογή και ο ζεστός καιρός σταδιακά ξεθωριάζει. Όλα αυτά μπορεί να συμβάλουν σε συναισθήματα αυξημένης θλίψης ή άγχους, τα οποία συνήθως αντιστοιχούν είτε στο πένθος για το τέλος του καλοκαιριού, είτε στην αγωνία για τους επερχόμενους μήνες. Σύμφωνα με τους ψυχολόγους, πρόκειται για ένα γνωστό φαινόμενο, το λεγόμενο Σύνδρομο «Μετά τις διακοπές» ή αλλιώς «Post Vacation Blues», για το οποίο όπως φαίνεται υπάρχουν πολλά πράγματα που μπορούμε να κάνουμε ώστε να το ελέγξουμε.

Τί είναι το Σύνδρομο «Μετά τις διακοπές», διεθνώς γνωστό ως Post Vacation Syndrome;
Το Σύνδρομο «Μετά τις διακοπές» ορίζεται ως η ξαφνική ύφεση της διάθεσης και χαρακτηρίζεται από την εμφάνιση αρνητικών συναισθημάτων που συνήθως έρχονται μετά από μια περίοδο έντονων ευχάριστων συναισθημάτων. Η μετάβαση από τις καλοκαιρινές διακοπές στη συνηθισμένη καθημερινότητα μπορεί να συνοδεύεται από μελαγχολία ή και πολλά άλλα χαρακτηριστικά συμπτώματα που μοιάζουν με αυτά της διαταραχής άγχους ή διάθεσης: αϋπνία, χαμηλή ενέργεια, ευερεθιστότητα, δυσκολία συγκέντρωσης και ανησυχία. Ωστόσο υπάρχουν βασικές διαφορές ανάμεσα στο Σύνδρομο «Μετά τις διακοπές» και κλινικές διαταραχές όπως η Κατάθλιψη ή Διαταραχή άγχους και η Διαταραχή διάθεσης, με κυρίαρχες τη διάρκεια και την ένταση των συμπτωμάτων. Ενώ στις κλινικές διαταραχές τα συμπτώματα είναι μακροχρόνια και καθιστούν το άτομο δυσλειτουργικό ακόμα και στις καθημερινές δραστηριότητες, στο Σύνδρομο «Μετά τις διακοπές» η διάρκεια των συμπτωμάτων είναι σύντομη μη ξεπερνώντας τις δύο εβδομάδες, και το άτομο μπορεί να ανταπεξέλθει αποτελεσματικά στις καθημερινές υποχρεώσεις.

Τι το δημιουργεί;
Ο τρόπος που προσλαμβάνουμε, ερμηνεύουμε και βιώνουμε τα γεγονότα έχει αναμφίβολα καθοριστική επίδραση στην ψυχολογία μας. Σύμφωνα με το φαινόμενο της αντίθεσης (contrast effect), μια μορφή γνωστικής μεροληψίας όπου η αντίληψη των διαφορών ενισχύεται ή μειώνεται ως αποτέλεσμα της έκθεσης σε κάτι με παρόμοια χαρακτηριστικά, αλλά διαφορετικές ιδιότητες, παίζει ρόλο στο Σύνδρομο «Μετά τις διακοπές». Ο εγκέφαλός μας προσπαθεί να αποκαταστήσει την τάξη ενώ προσαρμόζεται μεταξύ έντονα διαφορετικών εμπειριών, και καθώς οι διακοπές είναι ουσιαστικά μια μεγάλη απομάκρυνση από την κανονική μας ρουτίνα, είναι πιθανό η εμπειρία της επιστροφής να μοιάζει πολύ πιο δυσάρεστη από όσο στην πραγματικότητα είναι.
Παράλληλα, ο τρόπος που έχουμε μάθει να βιώνουμε ένα γεγονός σε μια δεδομένη στιγμή οπού επικρατούσαν συγκεκριμένες συνθήκες, προσδιορίζει τον τρόπο που θα βιώνουμε αυτό το γεγονός ακόμα και αν οι συνθήκες είναι διαφορετικές. Κατά την παιδική ηλικία, η επιστροφή στο σχολείο ήταν συχνά επιφορτισμένη με αρνητικά συναισθήματα, τα οποία συνδέονταν με το πένθος για την απώλεια της καλοκαιρινής ανεμελιάς. Ωστόσο, ως ενήλικες και δεδομένου ότι έχουμε πια πολύ μεγαλύτερη ελευθερία στην επιλογή των καθημερινών δραστηριοτήτων, είναι πιθανό, η εμπειρία της επιστροφής να έχει καταγραφεί ως αρνητική και, παρά τις διαφορετικές συνθήκες, λόγω μάθησης, να βιώνεται ξανά και ξανά ως τέτοια.

Πώς αντιμετωπίζεται το Σύνδρομο «Μετά τις διακοπές»;
Αρχικά χρειάζεται να συνειδητοποιήσετε τα αρνητικά συναισθήματα, να τα αποδεχτείτε και να τα προσεγγίσετε ως ένα πρόβλημα που χρειάζεται επίλυση. Σε αντίθεση, εάν τα αποφεύγετε ή τα αρνείστε, αυτά θα συνεχίσουν να υπάρχουν και να επιστρέφουν με διαφορετικούς τρόπους δυσχεραίνοντας την εμπειρία της καθημερινότητας.

1. Αυτοφροντίδα
Ποιοτικός ύπνος, τακτική σωματική άσκηση και μια διατροφή πλούσια σε θρεπτικά συστατικά είναι οι ακρογωνιαίοι λίθοι του υγιεινού τρόπου ζωής και συνιστώνται από τους ειδικούς για την τόνωση της διάθεσης και τη διαχείριση των καταθλιπτικών συμπτωμάτων.
Επίσης, αυτό που βοηθάει είναι η οργάνωση! Οργανώστε το γραφείο και το σπίτι σας. Γράψτε κάπου τις εκκρεμότητες και ξεκινήστε να τις τακτοποιείτε.
Τέλος, φτιάξτε ένα άλμπουμ με τις φωτογραφίες των διακοπών. Έτσι θα συνειδητοποιήσετε ότι τελείωσαν και ταυτόχρονα θα θυμηθείτε πόσο όμορφα περάσατε.

2. Αφιερώστε χρόνο για διασκέδαση
Η κοινωνική αλληλεπίδραση είναι ένα κρίσιμο συστατικό της ενισχυμένης ευεξίας. Μετά τις καλοκαιρινές εξορμήσεις, τις βόλτες και τα μπάνια μια άδεια ατζέντα μπορεί να εντείνει το αίσθημα δυσφορίας. Και σε αυτό το πλαίσιο, είναι πολύ εύκολο να αποτραβηχτείτε και να εγκλωβιστείτε σ’ έναν φαύλο κύκλο θλίψης. Γεμίζοντας την καθημερινότητα με δραστηριότητες που σας ευχαριστούν, έχετε κάτι να περιμένετε με ανυπομονησία. Το να προσεγγίζουμε και να περνάμε χρόνο με τους φίλους και άλλους ανθρώπους που μας ενδιαφέρουν -ακόμα κι αν η όρεξη δεν το υπαγορεύει απόλυτα- μπορεί να είναι αρκετό για να δώσει την απαραίτητη ώθηση για ψυχολογική ανάκαμψη.

Να είστε υπομονετικοί και χαλαροί με τον εαυτό σας! Η μελαγχολία μετά τις διακοπές δεν θα παραμείνει για πάντα. Χρειάζεται να είστε υπομονετικοί και ευγενικοί προς τον εαυτό σας, δίνοντάς του το χρόνο που χρειάζεται για να αισθανθείτε καλύτερα. Σε καμία περίπτωση μην θυμώνετε ή κατηγορείτε τον εαυτό σας επειδή αισθάνεστε δυσάρεστα, αλλά δώστε χρόνο για να ξαναβρείτε τα πατήματά σας. Θυμηθείτε ότι χωρίς τη ρουτίνα, οι διακοπές δεν θα είχαν καμία αξία.

Στην περίπτωση που τα συμπτώματα επιμένουν περισσότερες από δύο εβδομάδες, καλό είναι να ζητήσετε βοήθεια από έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας.