Social Media & Εθισμός

Η τεχνολογία είναι δίπλα μας για να εξυπηρετεί τις ανάγκες μας. Τα social media είναι μέρος της καθημερινότητάς μας. Μέσα από τα social media μπορούμε να επικοινωνήσουμε τις ιδέες μας, τις εμπειρίες μας, να έχουμε πρόσβαση σε μια μεγάλη πλατφόρμα πληροφοριών, να εστιάζουμε και να εμβαθύνουμε στα ενδιαφέροντά μας, να έρθουμε σε επαφή με ανθρώπους που έχουμε να δούμε χρόνια ή να κάνουμε μια καινούργια γνωριμία. Είναι ένα μέσο που μας επιτρέπει να έχουμε άμεση πρόσβαση στις ειδήσεις και την επικαιρότητα.

Τα social media είναι επίσης ένα μέσο για να επικοινωνούμε και να προωθούμε την δουλειά μας, ένα εργαλείο marketing, ένα μέσο να λαμβάνουμε και να αποστέλλουμε πληροφορίες σε πολλούς αποδέκτες ταυτόχρονα. Η χρήση των κοινωνικών μέσων μπορεί να είναι πολύ σημαντική, αρκεί να γίνεται με σύνεση και όχι με υπερβολή.

Όταν όμως μιλάμε για «εθισμό», τότε η χρήση έχει πάψει να γίνεται με σύνεση.
Εθισμός ή εξάρτηση είναι μια συνήθεια ή μια συμπεριφορά που χαρακτηρίζεται από καταναγκασμό σε μια δραστηριότητα, μια ουσία ή ένα πρόσωπο. Ένα άτομο μπορεί συχνά να παρουσιάσει κάποια μορφή εξάρτησης στην προσπάθειά του να αντιμετωπίσει τα προβλήματα της καθημερινότητάς του. Το άτομο μέσω της συνεχούς ενασχόλησης με τα κοινωνικά μέσα αποσπάται από τα πραγματικά του προβλήματα. Ο εθισμός αποβάλλεται δύσκολα και επηρεάζει ολοένα και περισσότερο τη ζωή του ατόμου, καθώς το ωθεί στην απομόνωση και στην ακόμα μεγαλύτερη ενασχόληση με τη συγκεκριμένη δραστηριότητα, καθιστώντας το έτσι μη ικανό για αυθεντική επαφή με τους ανθρώπους με τους οποίους σχετίζεται.

Τι Κερδίζουμε και τι Χάνουμε;

Στην περίπτωση των social media, αρχικά το εθισμένο άτομο αποκτά ένα αίσθημα ικανοποίησης, αναγνώρισης και θαυμασμού που προέρχεται από τις αντιδράσεις ή τα likes που λαμβάνουν οι αναρτήσεις του ατόμου. Επίσης, το εθισμένο άτομο ικανοποιεί την ανάγκη του «ανήκειν» και του να είναι μέσα στα πράγματα. Σε ένα πιο εσωστρεφές άτομο, τα social media μπορεί να προσφέρουν μία διέξοδο για επαφή και κοινωνικοποίηση και έτσι το άτομο να καταπολεμά το συναίσθημα μοναξιάς του. Ακόμα κερδίζει μια αίσθηση ότι έχει ένα «βήμα» να εκφράζει τη γνώμη του ελεύθερα, χωρίς περιορισμούς, σε ένα ευρύ κοινό.

Όμως πόση ελευθερία έκφρασης μπορεί να έχει ένα άτομο στα social media; Οι αναρτήσεις του ατόμου δημιουργούν ένα προφίλ στο οποίο έχουν πρόσβαση όλοι όσοι ενδιαφέρονται. Το προφίλ αυτό ουσιαστικά ακολουθεί το άτομο στην υπόλοιπη ζωή του, καθώς ότι ανέβει στο internet δεν κατεβαίνει. Κατά την διαδικασία επιλογής υποψηφίων στα πανεπιστήμια ή σε κάποια δουλειά, συχνά οι υπεύθυνοι ανθρώπινου δυναμικού καταφεύγουν στα social media ώστε να μπορέσουν να επιλέξουν τον κατάλληλο υποψήφιο για μία θέση.

Μπορεί συνεπώς, ένας άνθρωπος να κριθεί ακατάλληλος, λόγω κάποιας ανάρτησής του ή κάποιου δημόσιου σχόλιού του. Η ελευθερία έκφρασης είναι ουσιαστικά μία ψευδής αίσθηση, που δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα. Το «βήμα» που δίνεται στο άτομο για να εκφραστεί είναι σαν ένα μπαλκόνι όπου βγαίνει και το βλέπουν όλοι. Το άτομο μπορεί να έχει την αίσθηση της ανωνυμίας, αλλά στην πραγματικότητα εκτίθεται δημόσια, μέσω των αναρτήσεων και των σχολίων του. Έτσι, ο άνθρωπος είτε χάνει την ιδιωτικότητά του, καθώς οι απόψεις του είναι προσβάσιμες στον καθένα, ή προσπαθεί να ανταποκριθεί σε ένα προφίλ που έχει ήδη φτιάξει για τον εαυτό του κάνοντας τις κατάλληλες αναρτήσεις που να ταιριάζουν στο προφίλ που ο ίδιος χτίζει. Όλη αυτή η προσπάθεια, είναι ένας συνεχής αγώνας που δεν επιτρέπει στο άτομο να χαλαρώνει, να είναι ο εαυτός του και να συνδέεται με αυτό που πραγματικά είναι. Είναι ένας αγώνας που δεν επιτρέπει τελικά στο άτομο να συνδεθεί με τον κόσμο αυθεντικά. Το αίσθημα της μοναξιάς δεν καλύπτεται. Αντιθέτως μεγαλώνει, όταν το άτομο συνειδητοποιεί ότι όλο αυτό που βιώνει μέσω την κοινωνικών μέσων είναι μια ψευδαίσθηση της πραγματικής επαφής.

Χρήση και Κατάχρηση

Υπάρχει ένα λεπτό σημείο που όταν το ξεπεράσουμε η τεχνολογία σταματά να μας εξυπηρετεί και αντί αυτού αρχίζουμε εμείς να υπηρετούμε την τεχνολογία. Μπορούμε να διακρίνουμε αν κάνουμε απλή χρήση ή κατάχρηση των κοινωνικών μέσων; Αυτό που χρειάζεται να σκεφτούμε πρωτίστως είναι αν αντλούμε περισσότερη ευχαρίστηση από την επαφή μέσα από τα social media από ότι μέσα από την αυθεντική επικοινωνία μας με τους άλλους. Όταν το άτομο αντί να εστιάζει στο να βιώνει τις καταστάσεις, εστιάζει στο να τις καταγράφει για να μπορεί αργότερα να τις αναρτήσει στο προφίλ του, ουσιαστικά αποστασιοποιείται από την αυθεντική επικοινωνία. Ο εθισμός και η συνεχής ενασχόληση με τα κοινωνικά μέσα έχει ως αποτέλεσμα την απώλεια της ελευθερίας του να υπάρχουμε όπως ακριβώς είμαστε.
Για να μπορέσουμε να εστιάσουμε σε αυτό που πραγματικά είμαστε, κατά τον ελεύθερο χρόνο μας ας κλείσουμε λίγο την online σύνδεση στο κινητό και στο κομπιούτερ. Με αυτό τον τρόπο δίνουμε τη δυνατότητα στον εαυτό μας να χαλαρώνει και να συνδέεται με τα σημαντικά πράγματα και με τους σημαντικούς άλλους της ζωής μας ουσιαστικά. Το να είμαστε συνεχώς συνδεδεμένοι με τον έξω κόσμο μπορεί να είναι πολύ διασπαστικό και να μην μας επιτρέπει να κάνουμε μία παύση για να αφουγκραστούμε αυτό που πραγματικά θέλουμε και μας ενδιαφέρει στη ζωή.

Υπάρχει λύση …

Ο ρυθμός των πληροφοριών και η συνεχής εισροή μηνυμάτων δεν μας επιτρέπουν να κάνουμε μια παύση και να μπορέσουμε να σταθούμε σε αυτά που πραγματικά μας ενδιαφέρουν. Η συνεχής επαφή με τα social media μας βάζουν σε μία βιασύνη, σε μία εγρήγορση να απαντήσουμε, να ανταποκριθούμε. Η συνεχής ενασχόληση με τα κοινωνικά δίκτυα είναι μια απόσπαση από το να είμαστε παρόντες στη ζωή των σημαντικών άλλων της ζωής μας, από το να είμαστε παρόντες στην ίδια μας τη ζωή.

Ας επιτρέπουμε στον εαυτό μας μια ανάσα και μια παύση ώστε να μπορούμε να είμαστε σε επαφή με αυτό που υπάρχει μέσα μας. Ας γυρίσουμε σε πιο παραδοσιακούς τρόπους γνωριμίας με ανθρώπους. Αντί για on line dating, ας βγούμε έξω στον πραγματικό κόσμο να συναντήσουμε ανθρώπους και ας εμπιστευτούμε αυτή την πρώτη αίσθηση μας από την καινούργια μας γνωριμία, αφιλτράριστη από τα κοινωνικά δίκτυα και από φτιαχτά προφίλ, που ούτως ή άλλως μπορεί να μην ανταποκρίνονται στην πραγματική ταυτότητα του ανθρώπου που συναντάμε. Ας δώσουμε την ευκαιρία στον εαυτό μας να υπάρχει όπως ακριβώς είναι, χωρίς να χρειάζεται να διαστρεβλώσουμε αυτό που είμαστε. Ας μετράμε τη ζωή με βάση τα πόσα ηλιοβασιλέματα είδαμε, το πόσες ομορφιές βιώσαμε, το πόσο γελάσαμε, το πόσο παίξαμε, το πόσο λυπηθήκαμε, το πόσο πονέσαμε, το πόσο οικεία νιώσαμε με κάποιους, το πόσο διαβάσαμε κάτι που μας άγγιξε βαθιά και όχι το πόσα likes πήραμε.
Τα social media είναι φτιαγμένα από εμάς για να μας υπηρετούν και όχι για να τα υπηρετούμε. Ας δώσουμε χώρο για ουσιαστική και πραγματική επικοινωνία.