Τι είναι ο Σακχαρώδης Διαβήτης

Η ασθένεια του σακχαρώδους διαβήτη είναι ένα φάσμα διαταραχών του μεταβολισμού των υδατανθράκων, λιπών και πρωτεϊνών οφειλόμενο στην έλλειψη ινσουλίνης. Η διαταραχή εκφράζεται με την αύξηση των επιπέδων γλυκόζης στο αίμα. Η ασθένεια πήρε την ονομασία της από τον γιατρό Αρεταίο τον Καπαδόκη (120-200 π.Χ.) ο οποίος και παρατήρησε ότι το νερό που κατανάλωνε ο ασθενής διάβαινε αναλλοίωτο στα ούρα δηλαδή την πολυουρία η οποία μαζί με την πολυδιψία, την πολυφαγία και την απώλεια σωματικού βάρους αποτελούν τα βασικά συμπτώματα της ασθένειας.

Μια σειρά γενετικών και περιβαλλοντικών παραγόντων διαμορφώνουν μεγάλη ποικιλία στην έκφραση της νόσου που καθιστά κάθε ταξινόμηση ενδεικτική, μπορούμε όμως να την χωρίσουμε σε τέσσερις βασικές κατηγορίες :
1. Σακχαρώδης διαβήτης τύπου 1
2. Σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2
3. Διαβήτης Κύησης
4. ΑΛΛΟΙ ΕΙΔΙΚΟΙ ΤΥΠΟΙ ΔΙΑΒΗΤΗ

Σακχαρώδης Διαβήτης Τύπου 1 (ΣΔτ1)
Ο ΣΔτ1, αφορά στο 5-10% των ατόμων με ΣΔ, οφείλεται στην καταστροφή κυττάρων του παγκρέατος όπου δημιουργεί μια χρόνια κατάσταση που συνήθως οδηγεί σε απόλυτη έλλειψη ινσουλίνης. Σε ένα ποσοστό 70-90% είναι αυτοάνοση η προέλευσή του. Αν και παραδοσιακά ο ΣΔτ1 θεωρούνταν μια ασθένεια της παιδικής και εφηβικής ηλικίας, στην πραγματικότητα μπορεί αναπτυχθεί και στην ενήλικη ζωή.

Σακχαρώδης Διαβήτης Τύπου 2 (ΣΔτ2)
Ο ΣΔτ2, αφορά στο 90-95% των ατόμων με ΣΔ, αποτελεί μια ετερογενούς προέλευσης διαταραχή όπου είναι απαραίτητη των κυττάρων που παράγουν την ινσουλίνη και η ασθένεια καλύπτει όλο το φάσμα των συνδυασμών από την αντίσταση στην δράση της ινσουλίνης με μικρή μείωση της έκκρισης μέχρι και τη σημαντική μείωση της έκκρισης με μικρή αντίσταση. Παρατηρείται πιο συχνά στον ενήλικο πληθυσμό, αλλά πλέον καταγράφεται ένας αυξανόμενος αριθμός ασθενών στην παιδική και εφηβική ηλικία.

Διάγνωση του Σακχαρώδους Διαβήτη (πηγη Ελληνική Διαβητολογική Εταιρεία 2021)
Γλυκόζη πλάσματος νηστείας ≥ 126 mg/dL
Γλυκόζη πλάσματος 2 ωρών (κατά τη διάρκεια φόρτισης με γλυκόζη 75 gr) ≥ 200 mg/dL
Τυχαία μέτρηση γλυκόζης πλάσματος ≥ 200 mg/dL
HbA1c ≥ 6,5%
*H HbA1c ως κριτήριο διάγνωσης προτείνεται μόνο από την ADA (Αμερικάνικη Διαβητολογική Εταιρεία) υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις.
Κατηγορίες αυξημένου κινδύνου ανάπτυξης Σακχαρώδους Διαβήτη
Διαταραγμένη γλυκόζη νηστείας (Impaired Fasting Glucose - IFG) 100 - 125 mg/dL
Διαταραγμένη ανοχή στη γλυκόζη (Impaired Glucose Tolerance - IGT) 140-199 mg/dL
HbA1c 5,7% - 6,5%
Τα άτομα που ανήκουν σε αυτή την κατηγορία IFG/IGT δεν είναι βέβαιο ότι θα αναπτύξουν ΣΔ στο μέλλον. Όσο μεγαλύτερες είναι οι τιμές γλυκόζης προς τα ανώτερα όρια της κλίμακας τόσο μεγαλύτερος ο κίνδυνος ανάπτυξης ΣΔ στο μέλλον. Οι δυο κατηγορίες IFG/IGT χαρακτηρίζονται και ως «Προδιαβήτης» ή «Διαταραγμένη Ομοιοστασία της Γλυκόζης».

Ο ΠΟΥ (Παγκοσμιος Οργανισμός Υγείας) και Ευρωπαϊκή Εταιρεία Διαβήτη δεν έχουν αποδεχθεί ως κριτήριο διάγνωσης προδιαβήτη τη χρήση της HbA1c.

Ο διαβήτης ασθένεια της εποχής μας
Σύμφωνα με την έκθεση της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας Διαβήτη (IDF) για το 2017, παγκοσμίως 425 εκατομμύρια ανθρώπων ηλικίας 20-79 (8,8%) πάσχουν από κάποιο τύπο σακχαρώδη διαβήτη ενώ ο αριθμός γίνεται ακόμα μεγαλύτερος (451 εκ.) εάν διευρυνθεί το ηλικιακό όριο μεταξύ 18-99. Με γνώμονα τις υπάρχουσες τάσεις, η έκθεση προβλέπει για το 2045 ότι ο αριθμός αυτός θα αυξηθεί στα 629 εκατ. (20-79 έτη) και 693 εκατ. (18-99 έτη). Η συντριπτική πλειοψηφία των ασθενών (87-91%) πάσχουν από ΣΔτ2, ενώ 7-12% από ΣΔτ1 και 1-3% από άλλους τύπους.

Στον επονομαζόμενο Ευρωπαϊκό τομέα για τον IDF (που περιλαμβάνει μια ευρύτερη έκταση από την Ευρώπη, την Ρώσικη Ομοσπονδία,την Τουρκία κ.ά.) ο αριθμός των ασθενών εκτιμάται στα 58 εκατομμύρια, με βασικό χαρακτηριστικό το υψηλότερο ποσοστό παιδιών και εφήβων (0-19 ετών) με ΣΔτ1.

Για την Ελλάδα, με βάση στοιχεία του 2015 ένα ποσοστό 7% (720.764 ασθενείς με τη μελέτη να αφορά το 95% του πληθυσμού στη χώρα) είναι υπό θεραπεία με κάποιο αντιδιαβητικό φάρμακο. Από το συνολικό αριθμό των ασθενών ένα ποσοστό 3,4% καταγράφηκε με τη διάγνωση του ΣΔτ1 και 694.357 (96,3%) με ΣΔτ2.

Γιατί ο διαβήτης είναι άμεσα συνδεδεμένος με τον σύγχρονο τρόπο ζωής
Η συντριπτική πλειοψηφία των διαβητικών ασθενών πάσχουν από διαβήτη τύπου 2 ο οποίος αποτελεί μια ασθένεια που εξελίσσεται <<αθόρυβα>> χωρίς να εκδηλώνει άμεσα συμπτώματα, ενώ η πλειοψηφία είναι υπέρβαροι ή παχύσαρκοι γεγονός το οποίο είτε δημιουργεί είτε επιδεινώνει το πρόβλημα και όσοι δεν ανήκουν σε αυτή την κατηγορία (με κριτήρια ΒΜΙ) παρατηρείται συσσώρευση λίπους στην κοιλιακή χώρα που υποδεικνύει παρουσία σπλαχνικού λιπώδους ιστού. Όλα τα παραπάνω είναι άρρηκτα συνδεδεμένα με τον σύγχρονο ανθυγιεινό τρόπο ζωής.

Ο φαρμακοποιός αλληλεπιδρά καθημερινά με δεκάδες ασθενείς ή δυνητικά ασθενείς
Είτε αντιμετωπίζουμε έναν διαγνωσμένο ασθενή που είναι σε φαρμακευτική αγωγή είτε ανιχνεύουμε ότι μπορεί ένας επισκέπτης στο φαρμακείο μας να ανήκει σε ομάδα με υψηλό κίνδυνο εκδήλωσης της νόσου, ο ρόλος μας είναι πολύτιμος.
Ο ασθενής που πάσχει από διαβήτη πρέπει να κατανοεί ότι η σιωπηλή εξέλιξη της νόσου όσο είναι αρρύθμιστα τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα, έχει σοβαρές επιπλοκές οι οποίες αφορούν μικροαγγειοπάθειες (αμφιβληστροειδοπάθεια, νεφροπάθεια, νευροπάθεια) αλλά και μακροαγγειοπάθειες (αθηροθρόμβωση αρτηριών) και είναι απειλητικές για τη ζωή προκαλώντας είτε μόνιμες βλάβες όπως ακρωτηριασμούς σε διαβητικό πόδι, προχωρημένη διαβητική οφθαλμοπάθεια κ.ά. είτε το θάνατο.
Ουσιαστική η συμβολή του φαρμακείου στην πρόληψη

Βασικό ρόλο στην αλυσίδα της πληροφόρησης έχει το φαρμακείο στο κομμάτι της πρόληψης και παρακολούθησης του διαβητικού ασθενούς, ένας κρίκος καθοριστικός ανάμεσα στον ασθενή και τον θεράποντα ιατρό λόγω της καθημερινής αλληλεπίδρασης.
• Εντοπισμός και καθοδήγηση πληθυσμού με υψηλό κίνδυνο εκδήλωσης της νόσου (πχ.με τη χρήση του ερωτηματολογίου FINDRISC και σύμφωνα με τις οδηγίες της Διεθνούς Ομοσπονδίας Διαβήτη) (ΕΔΩ ΠΙΝΑΚΑΣ-ΕΝΔΕΙΞΕΙΣ ΓΙΑ ΠΡΟΣΥΜΠΤΩΜΑΤΙΚΟ ΕΛΕΓΧΟ)
• Σύσταση για κάλυψη εμβολιαστικών αναγκών (αντιγριπικός εμβολιασμός, πνευμονιόκοκκο PCV-13 και PPSV23, ηπατίτιδα Β, έρπητα ζωστήρα, τέτανο-διφθερίτιδα-κοκκύτη, ιλαρά-παρρωτίτιδα-ερυθρά)
• Εκπαίδευση στη χρήση συσκευών μέτρησης γλυκόζης και του σωστού τρόπου διεκπεραίωσης των ενέσιμων θεραπειών.
• Σύσταση για τακτική οφθαλμολογική εξέταση ειδικά εάν υπάρχουν παθολογικά ευρήματα
• Ειδικά για τα άτομα με ιστορικό ελκών ή ακρωτηριασμών συμβολή στην πρόληψη και αποφυγή σχάσεων δέρματος, ελκών και σύσταση για τακτικό έλεγχο

Πηγές:
1. IDF Diabetes Atlas – 2017
2. Eλληνική διαβητολογική Εταιρεία, Κατευθυντήριες Οδηγίες για τη Διαχείριση του ατόμου με Σακχαρώδη Διαβήτη