Καρκίνος του Τραχήλου της Μήτρας

Ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας είναι μια νόσος του γυναικείου αναπαραγωγικού συστήματος. Είναι η δεύτερη κατά σειρά συχνότητας νόσος στη γυναίκα παγκοσμίως και η πρώτη αιτία θανάτου γυναικών στον τρίτο κόσμο. Στις προηγμένες χώρες, όπως στις ΗΠΑ, είναι ο όγδοος συχνότερος καρκίνος. Η διαφορά αυτή οφείλεται στην έγκαιρη διάγνωση της νόσου χάρη στο τεστ Παπανικολάου και στην έγκαιρη θεραπεία της. Για αυτό το λόγο είναι πολύ σημαντική η επίσκεψή στον γυναικολόγο τουλάχιστον μια φορά το χρόνο για έλεγχο με Pap-test. Κάθε χρόνο υπολογίζεται πως σχεδόν 500.000 γυναίκες σε όλο τον κόσμο διαγιγνώσκονται με τη συγκεκριμένη μορφή καρκίνου, ενώ περίπου οι μισές χάνουν τελικά τη ζωή τους.

Σύμφωνα με μελέτες, ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας στην Ελλάδα είναι αντίστοιχα συχνός, όπως και στις υπόλοιπες χώρες της Ευρώπης, όπου κάθε χρόνο διαγιγνώσκονται περίπου 60.000 νέα περιστατικά καρκίνου του τραχήλου της μήτρας, εκ των οποίων περίπου 600 βρίσκονται στην Ελλάδα. Τελευταίες καταγραφές δείχνουν ότι περίπου 250 Ελληνίδες χάνουν κάθε χρόνο τη ζωή τους από Καρκίνο του Τραχήλου της Μήτρας.

→ Αιτίες
Ο κυριότερος αιτιολογικός παράγοντας ανάπτυξης του καρκίνου τραχήλου της μήτρας είναι η λοίμωξη από τον ιό των ανθρωπίνων κονδυλωμάτων (HPV), ο οποίος μπορεί να μεταδοθεί με τη σεξουαλική επαφή. Οι υποτύποι 16 και 18 του ιού είναι οι πιο επικίνδυνοι. Ο ιός HPV προκαλεί δυσπλασία στα κύτταρα του τραχήλου της μήτρας και άλλες προκαρκινικές βλάβες, οι οποίες μπορεί να εξελιχθούν σε καρκίνο αν δεν αντιμετωπιστούν έγκαιρα. Άλλοι παράγοντες κινδύνου είναι η πρόωρη έναρξη σεξουαλικών επαφών, η συχνή εναλλαγή και ο μεγάλος αριθμός ερωτικών συντρόφων και η κακή σωματική και ατομική υγιεινή.

→ Συμπτώματα
Σε προκαρκινικό στάδιο, ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας είναι συχνά ασυμπτωματικός. Όταν η νόσος είναι πιο προχωρημένη μπορεί να υπάρχουν συμπτώματα, για τα οποία χρειάζεται άμεση ιατρική αξιολόγηση. Τα συμπτώματα αυτά μπορεί να είναι πόνος ή παρουσία αίματος κατά τη διάρκεια ή μετά από σεξουαλική επαφή, παρουσία αίματος εκτός των αναμενόμενων ημερών του κύκλου και παρουσία ασυνήθιστων-δύσοσμων εκκρίσεων από τον κόλπο.

→ Διάγνωση
Το Pap-test αποτελεί την ευκολότερη μέθοδο ανίχνευσης δυσπλαστικών αλλοιώσεων και προκαρκινικών βλαβών, που μπορεί να οδηγήσουν σε ανάπτυξη καρκίνου τραχήλου της μήτρας, αν δεν αντιμετωπιστούν θεραπευτικά. Επίσης, με την κολποσκόπηση ο γιατρός μπορεί να ελέγξει καλύτερα τον τράχηλο ώστε να μπορέσει να εντοπίσει τυχόν αλλοιώσεις που θα οδηγούσαν στον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας. Σε κάποιες περιπτώσεις για καλύτερα και πιο σαφή αποτελέσματα ακολουθείται και η βιοψία.

→ Θεραπεία
Η θεραπεία του καρκίνου της μήτρας εξαρτάται κυρίως από το στάδιο της νόσου (το μέγεθος του όγκου, το βάθος διήθησης, την εξάπλωση της νόσου σε γειτονικά ή άλλα όργανα του σώματος). Οι θεραπευτικές μέθοδοι περιλαμβάνουν τη χειρουργική, την ακτινοθεραπεία και τη χημειοθεραπεία.

Προκαρκινικές βλάβες και καρκίνος τραχήλου μήτρας insitu: Αυτές οι βλάβες είναι πολύ πρώιμες και δεν έχει γίνει ακόμα διηθητικός καρκίνος. Μπορεί να θεραπευτούν οριστικά με διάφορες τεχνικές και με διατήρηση της μήτρας. Αυτές οι τεχνικές περιλαμβάνουν το Laser με εξάχνωση, όπου μία δέσμη μονοχρωματικού φωτός καταστρέφει τα καρκινικά κύτταρα, loop εκτομή, όπου ηλεκτρικό ρεύμα διοχετεύεται μέσω ενός λεπτού ηλεκτροφόρου σύρματος και αφαιρείται η αλλοίωση και κωνοειδής εκτομή, όπου πραγματοποιείται μια ευρύτερη εκτομή ιστού κωνοειδούς σχήματος, που περιλαμβάνει και την αλλοίωση.

→ Εμβόλιο για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας
Η λοίμωξη από τον ιό HPV δε μπορεί να αποφευχθεί εκτός από τον εμβολιασμό. Τα εμβόλια έναντι του HPV είναι προληπτικά εμβόλια. Το εμβόλιο για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας είναι στην ουσία ένα εμβόλιο κατά του HPV (HPV εμβόλιο- HPV vaccine). Ο ιός (HPV) μπορεί να προκαλέσει κονδυλώματα αιδοίου, τραχήλου και πρωκτού, προκαρκινωματώδεις αλλοιώσεις στον τράχηλο, από ήπιες (CIN1-2) μέχρι σοβαρές (CIN3), καθώς και καρκίνο του τραχήλου της μήτρας. Υπάρχουν πάνω από 100 στελέχη HPV. Η ταξινόμηση των ιών γίνεται ανάλογα με την ικανότητά τους να προκαλέσουν καρκίνο του τραχήλου στην γυναίκα που έχει μολυνθεί με τον ιό.Υπάρχουν ιοί χαμηλού κινδύνου για καρκίνο (6-11), μεσαίου κινδύνου και υψηλού κινδύνου (16-18-31-33-35-39-45-51-52-56-58-59-66-68).

Αναφορικά με τις παρενέργειες του εμβολίου, θα πρέπει να αναφερθεί ότι το εμβόλιο είναι ασφαλές. Εκατομμύρια δόσεις του εμβολίου έχουν χορηγηθεί σε πάνω από 80 χώρες ανά τον κόσμο, χωρίς σημαντικές παρενέργειες. Ερυθρότητα, πρήξιμο και πόνος στην περιοχή του βραχίονα που χορηγείται το εμβόλιο είναι οι πιο συνηθισμένες παρενέργειες. Επίσης πονοκέφαλος, αδυναμία, πυρετός και ναυτία μπορεί να εμφανιστούν.
Κορίτσια (και αγόρια) με ηλικία άνω των 9 ετών μπορούν να αρχίσουν το πρόγραμμα εμβολιασμού. Στην Αμερική συνιστάται η έναρξη του εμβολιασμού σε κορίτσια και αγόρια από την ηλικία των 11 ή 12 ετών. Σύμφωνα με αποτελέσματα προσφάτων μελετών, οι γυναίκες μπορούν να εμβολιασθούν μέχρι το 45ο έτος της ηλικίας τους. Ο αριθμός των απαιτούμενων δόσεων καθορίζεται από την ηλικία της εμβολιαζόμενης. Σε ηλικία 15 ετών και άνω, χρειάζονται 3 δόσεις που χορηγούνται σε χρονικό διάστημα 6 μηνών συνολικά. Σε ηλικία μικρότερη των 15 ετών, χρειάζονται 2 δόσεις σε μεσοδιάστημα τουλάχιστον 6 μηνών.

To Pap-test δεν πρέπει να παραλείπεται και στην περίπτωση που έχουμε κάνει HPV εμβόλιο, καθώς κανένα εμβόλιο δεν παρέχει 100% προστασία και επίσης τα εμβόλια προστατεύουν μόνο από τους ιούς για τους οποίους είναι κατασκευασμένα. Ακόμα και με το πρόσφατο εμβόλιο GARDASIL 9 η προστασία είναι μόνο για τους 9 πιο συνηθισμένους ιούς. Υπάρχουν όμως άλλοι 90 ιοί, από τους οποίους η γυναίκα δεν προστατεύεται.

Διεθνώς, είναι διαθέσιμα τρία διαφορετικά είδη εμβολίων. Το Gardasil προλαμβάνει τη λοίμωξη από 4 διαφορετικούς τύπους του ιού (6, 11, 16, 18), ενώ το Cervarix από τους HPV 16 και 18. Το πιο σύγχρονο εμβόλιο λέγεται Gardasil 9 και προστατεύει από 9 διαφορετικούς τύπους του ιού (6, 11, 16, 18, 31, 33, 45, 52, 58). Σημειώνεται πως οι τύποι 6 και 11 ενοχοποιούνται για το 90% των κονδυλωμάτων των γεννητικών οργάνων, ενώ οι τύποι 16 και 18 για το 70% των περιπτώσεων καρκίνου του τραχήλου της μήτρας.
Το HPV εμβόλιο δεν είναι κατάλληλο για τη θεραπεία των κονδυλωμάτων του τραχήλου/αιδοίου ή κόλπου, όπως επίσης ούτε για τη θεραπεία του καρκίνου του τραχήλου. Δεν προλαμβάνει την εμφάνιση των βλαβών όταν χορηγηθεί σε γυναίκες που είναι ήδη μολυσμένες από HPV ιό/ιούς. Το εμβόλιο δεν προστατεύει από άλλες σεξουαλικώς μεταδιδόμενες ασθένειες, όπως χλαμύδια, σύφιλη, γονόρροια. Επίσης, δεν παρέχει προστασία για όλη τη ζωή της γυναίκας. Η προστασία είναι εξαιρετική και αποτελεσματική για τα πρώτα 5 χρόνια μετά την τελευταία χορήγηση. Αναμνηστικές δόσεις είναι πιθανόν να χρειασθούν.