Βία κατά των γυναικών

Η κοινωνική ανισότητα, η βία, η αδικία, η κακοποίηση, είναι λέξεις που επηρεάζουν έντονα την ακοή μου. Ακολουθώντας την εσωτερική μου παρόρμηση, επέλεξα να δημιουργήσω στα πλαίσια του προγράμματος της Προπόνησης Ηγεσίας που συμμετείχα, στον εκπαιδευτικό οργανισμό «Μεταμόρφωσις», το project «οι γυναίκες υψώνουν την φωνή τους ενάντια στη βία».
Λόγω του εγκλεισμού των τελευταίων μηνών, η ενδοοικογενειακή βία δυστυχώς έχει αυξηθεί. Ο αντίκτυπος στις γυναίκες που έχουν υποστεί κάθε μορφή βίας, ενδοοικογενειακή, σεξουαλική, εργασιακή, είναι τεράστιος και οι επιπτώσεις, ακόμη μεγαλύτερες σε πολλούς τομείς της ζωής τους.
Οι γυναίκες που έχουν υποστεί βία, νοιώθουν φυλακισμένες μέσα στο ίδιο τους το σώμα, ψυχική και συναισθηματική απομόνωση, σωματική απόρριψη, παραίτηση για την ίδια τη ζωή. Βλέπουν την «σιωπή» ως μόνη λύση. Το φίμωμα ακούσια, ή υπό συνθήκες, είναι υπαρκτό και συχνά αναπόφευκτο. Κάθε γυναίκα βιώνει και μια διαφορετική τραυματική εμπειρία και έχει μια ξεχωριστή ιστορία αφήγησης, για το πως βίωσε το τραύμα της κατά την διάρκεια της επίθεσης και πώς μπόρεσε, αν τα κατάφερε, κάποια στιγμή να απελευθερωθεί από την τοξικότητα του πόνου, και να προχωρήσει σε νέους δρόμους που άνοιξε στη ζωή της, βρίσκοντας τη δική της φωνή.
Η συνθήκη της καραντίνας, του εγκλεισμού και της προσωπικής περισυλλογής, οδήγησε στην δημιουργία, στην έκφραση και στην αποκάλυψη εκατοντάδων περιστατικών. Ένα-ένα άρχισαν να σπάνε σαν πυροτεχνήματα και να οδηγούν στην λύτρωση. Τροφή για σκέψη, σε ανθρώπινο, σε κοινωνικό και σε νομικό επίπεδο.
Το αρσενικό φύλο που κυριαρχεί στην εξουσία, τορπιλίζει την παθογένεια και τρέφει τον φαύλο κύκλο. «Είμαι άντρας, εξουσιάζω, θα κάνεις ό,τι πω και δεν πρόκειται να τιμωρηθώ και ποτέ». Και στις 15/01/2021 έγινε κάτι πολύ σημαντικό! Μια ελληνίδα Ολυμπιονίκης βρίσκει το θάρρος να «εκτεθεί» και να «εκθέσει» το δράμα της ζωής της. Βρίσκει το θάρρος να μιλήσει για τον σωματικό και συναισθηματικό βιασμό που υπέστη, όταν ξεκίνησε την καριέρα της. «Ξαναβίωσα το τραύμα από την αρχή, αρρώστησα, έβλεπα εφιάλτες που για χρόνια με καταδίωκαν. Είναι μια κατάσταση που όταν κάποιος που δεν το έχει περάσει, δεν μπορεί να το καταλάβει. Γυρνάς πίσω σε μαύρες περιόδους της ζωής σου, φλερτάρεις με την κατάθλιψη ξανά και ξανά. Είναι πολύ δύσκολο να βγεις στην επιφάνεια και να δεις το φως και νομίζω, κάθε φορά που αναγκάζεσαι να επιστρέψεις πάλι στο γεγονός, έχεις ένα μεγάλο φόβο, ό,τι θα ξανακυλήσεις πίσω. Από το 1999-2019, έχω πετύχει πολλές διακρίσεις, έχω όμως χάσει το σημαντικότερο αγαθό, την αγάπη προς τον εαυτό μου».
Τα όσα ακολούθησαν μετά από εκείνη την εκ βαθέων εξομολόγηση, δείχνουν ότι αν δεν μιλούσε θα ήμασταν μια χώρα στο σκοτάδι. Όταν όλοι γνώριζαν και δε μιλούσαν, τότε πως να μιλήσει το θύμα που είναι «όμηρος» της τραγωδίας του φόβου, της καταστροφής ή της χλεύης από τους παρατηρητές?
Μέσα σε λιγότερο από ένα μήνα, οι αποκαλύψεις διαδέχονται η μια την άλλη, τα στόματα έχουν ανοίξει, διαδικτυακά κινήματα έχουν ξεκινήσει να στηρίζουν γυναίκες ή άνδρες που κακοποιήθηκαν. Αν δεν είχε μιλήσει η Ολυμπιονίκης, ίσως να μην κάναμε λόγο σήμερα για βιασμούς, σεξουαλικές παρενοχλήσεις, εκβιαστικά διλήμματα, κυρίως σε γυναίκες αθλήτριες. Δεν θα βλέπαμε γυναίκες να αφυπνίζονται, να τολμούν να καταγγείλουν, να φωνάξουν.
Γιατί τώρα ;
Ευτυχώς που έγινε η αρχή, έστω και με καθυστέρηση, όπως πολλοί κατηγορούν. Άνθρωποι που βλέπουν το δάκτυλο και όχι το φεγγάρι.
Το «Γιατί τώρα», δεν έχει θέση στο λεξιλόγιό μας. Είναι δικαίωμα του καθενός να ζει ελεύθερα και όπως εκείνος το θέλει, χωρίς να αναγκάζεται να υποστεί την παραμικρή κακοποιητική συμπεριφορά. Ολοένα και περισσότερες φορές πρέπει να ακουστούν, ώστε να μην υπάρξουν άλλα θύματα. Χρειάζεται να βρουν το χώρο και να νιώσουν την ασφάλεια για να το κάνουν, για να μην υπάρξει κανένα επόμενο θύμα και κανένας επόμενος θύτης. Ευτυχώς, η αρχή έγινε.
Την κύρια ευθύνη έχουν φυσικά οι θύτες, ωστόσο όλο και περισσότεροι παραδέχονται πλέον την συνενοχή τους, αφού ήξεραν και δεν μιλούσαν. Υπάρχουν λοιπόν εκτός από τους άμεσους θύτες, και οι έμμεσοι, που ήξεραν, αλλά δεν μιλούσαν. Είτε στο θέατρο, είτε στον αθλητισμό, είτε στην πολιτική.
Εδώ και αρκετές μέρες στο twitter κυκλοφορεί το trend «πήρα και εγώ θέση» με την πλειονότητα των χρηστών του, να τάσσεται κατά του βιασμού, της αποπλάνησης, της σεξουαλικής παρενόχλησης και της οποιαδήποτε κακοποίησης - ειδικά με ανήλικους ως θύματα. Στόχος του κινήματος είναι να σταματήσει την στιγματοποίηση των θυμάτων και την συγκάλυψη τέτοιων γεγονότων. Η σιωπή ευνοεί μόνο τον θύτη και όχι το θύμα.
Ένα άλλο ρεύμα με την ονομασία «we change the picture», είναι μια εκδήλωση συμπαράστασης και υποστήριξης 21 γυναικών φωτογράφων οι οποίες στέκονται απέναντι στη βία, στον σεξισμό και στην ανισότητα και παραχωρούν από ένα φωτογραφικό τους έργο, με σκοπό να συνδράμουν στο έργο του Κέντρου Διοτίμα, που παρέχει νομική και ψυχολογική στήριξη στις γυναίκες που βρίσκουν το θάρρος να μιλήσουν.
Αυτό που συμβαίνει αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα είναι πολύ μεγαλύτερο από την αποκαθήλωση ισχυρών μορφών και ειδώλων. Οι ανατριχιαστικές αφηγήσεις των θυμάτων σεξουαλικής κακοποίησης μας μαθαίνουν να διαβάζουμε -επιτέλους- την σεξουαλική βία με τον τρόπο που της αναλογεί. Αρχίζουμε να βλέπουμε τα γεγονότα μέσα από τα μάτια τους, να συνειδητοποιούμε τις μεθόδους που οδηγούν στην εσωτερίκευση του τρόμου, στην συμμόρφωση προς τον κακοποιητή, στην ντροπή και στην απόκρυψη και πάνω απ’ όλα, μαθαίνουμε να διαβάζουμε το τραύμα, την ικανότητά του να μετατρέπεται σε κεντρικό στοιχείο της ίδιας της ύπαρξης εκείνων που το έχουν βιώσει. Μέχρι να έρθει η μέρα κανείς να μην μπορεί να γελάσει με ένα «αστείο» για τον βιασμό. Πρέπει να έρθει η αλλαγή για το πώς βλέπει η κοινωνία την γυναίκα. Την γυναίκα - εργαζόμενη, την γυναίκα-σύντροφο, την γυναίκα-παιδί, την γυναίκα-έφηβη, την γυναίκα-μητέρα.
Το ανθρώπινο είδος δεν μπορεί να επικαλείται την εξέλιξη όταν μεγαλώνει με δεκάδες στερεότυπα και τα μεταφέρει από γενιά σε γενιά. Κοινός στόχος όλων μας είναι να μπει ένα τέλος σε πρακτικές και συμπεριφορές κατάχρησης εξουσίας, σεξουαλικής παρενόχλησης, ανεπίτρεπτες σε οποιοδήποτε εργασιακό χώρο, στο χώρο της πολιτικής, του θεάτρου, του αθλητισμού, των πανεπιστημίων, της δημοσιογραφίας. Να στηρίξουμε τους ανθρώπους που έχουν υποστεί απ’ αυτούς που έχουν θέσεις εξουσίας, τέτοιες συμπεριφορές. Ο πολιτισμός απαιτεί σεβασμό στους ανθρώπους και στις αξίες του. Τα παιδιά μας, να νιώσουν οικεία και ασφαλή ότι μπορούν να αποτανθούν στο κράτος, για οτιδήποτε τους συμβεί. Αν η κοινωνία αρχίζει και παίρνει θέση πιο κοντά στα θύματα και όχι στους θύτες, τότε μιλάμε για αλλαγή.
Είθε 200 χρόνια μετά την Ελληνική επανάσταση, ας γίνει μία επανάσταση για να αλλάξουν τα πράγματα που μαυρίζουν τη ζωή. Όταν θες να σκοτώσεις μια σκιά, δεν έχεις παρά να την φωτίσεις. Σημασία έχει η επόμενη μέρα. Να μπορέσει το ελληνικό πολιτικό σύστημα - η κοινωνία, να φτιάξει «τείχη ανοσίας» απέναντι σε ανθρώπους – θύτες. Υπάρχει μία ενεργειακή παγκόσμια ανάγκη για φώς, για απονομή της δικαιοσύνης, για κάθαρση. Τώρα είναι η στιγμή, η δύναμη της αλήθειας να υπερνικήσει την αλαζονεία της εξουσίας.